ขุนเดช บุตรคราว 10 ขวบไว้กับ คำปัน กันยาที่ซ่อนเร้นโปรดปรานป๋าของใช้ ขุนเดช

ขุนเดช นายเดื่อง ผู้อยู่เหนือคนงานขุดแต่งโบราณสถาน รับปาก พ่อพิมพ์ประทีป ผู้เป็นนายกอง คณะศึกษาโบราณคดีของกรมศิลป์ว่าจะปักหลักเฝ้าพระศิลา พระพุทธรูปที่ถูกพบ ในถ้ำศิลาบนเขาหลวง สุโขทัย ให้รอดไปจากอำนาจครอบงำของพวกโจรใจชั่วที่จ้องจะมา ฉกฉวยผ่าเศียรพระศิลา โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับ กำนันบุญ จังหวัดสุโขทัย ซึ่งมีลักษณะพิเศษเหลี่ยมจัดชอบรวบรวมและ แอบซ่อนแลกเปลี่ยนของเก่าแก่ เมื่อกำนันบุญรู้เรื่องพระศิลาที่ถูกพบ เลยอยากมาได้ไว้ ในได้มาจึงเดินทางจากสุโขทัย มาศรีสัชนาลัยบ้านของนายเดื่อง เพื่อขอให้ นายเดื่องเปิดโอกาสให้เข้าไปโจรกรรมทอนเศียรพระ แต่กำนันบุญ ถูกนายเดื่องไม่รับและเฉด ตะเพิดอย่างไม่หวาดกลัวบารมี นายเดื่องเป็นห่วงพระศิลาเลย จำเป็นต้องไหว้วาน ขุนเดช ลูกชายวัย 10 ขวบไว้กับ คำปัน หญิงรุ่นที่แอบชอบพ่อของ ขุนเดช และคอยช่วยเลี้ยง ขุนเดช เหมือนลูกแท้ ๆ แต่ความแส่รู้ของ ขุนเดช ที่มีถูกใจและ ให้ความสนใจในศิลปะ นมนานซึ่งถูกถ่ายทอดมาจากชนก ทำให้ ขุนเดช แอบ ขึ้นรถของอาจารย์ประทีปตาม ไปหา พ่อที่ถ้ำศิลา อาจารย์ประทีปกลัวภัยจะเกิดกับนายเดื่องจึงให้ปืนไว้เพื่อป้องกันตัว แต่นาย เดื่องปฏิเสธยืนยันว่าจะใช้แค่ ดาบนิล อาวุธคู่กายสมบัติเก่าแก่ที่นายเดื่องได้รับสืบทอดจากบรรพบุรุษ ดาบนิลเป็นดาบเหล็กเนื้อดีที่มีสีดำปลอดตั้งแต่ด้ามและตัวปลอก ซึ่งทำจากเขาควายตายฟ้าผ่า ส่วนเนื้อเหล็กนั้นเป็นเหล็กกล้าชั้นดี ผ่านการตีจากช่างยอดฝีไม้ลายมือ ในศรีสัชนาลัย ซึ่งมีปางไม่กี่คนที่จะเก่งตีดาบให้ออกมาเป็นสีดำถึงเนื้อในเหล็กได้ ดาบนิลจึงมีความคม กริบและเป็นเงินตราหายาก นายเดื่องรักษาไว้อย่างดีเพราะคำสั่งเสีย ของเทือกเถาเหล่ากอที่สั่งไว้สืบต่อกันมา ว่าต้องใช้ดาบนิลเพื่อปกป้องแผ่นดินเท่านั้น ฟากกำนันบุญที่โกรธแค้นนายเดื่องมากจึงสั่ง ให้ เสือแชน กับ เสือชิด สมุนคนสนิทพา พวกบุกไปที่ถ้ำ ศิลาเพื่อจัดการกับนายเดื่องและเอาเศียรพระศิลามาให้ได้